Ομηρικά έπη και τυπογραφία: αρχές και διασπορά
Το πέρασμα από τον προφορικό λόγο στη χειρόγραφη παράδοση και η τυπογραφία συνιστούν τις δύο κύριες μετουσιώσεις της πρώτης ομηρικής ύλης. Καταλύτης υπήρξε η άλωση της Κωνσταντινούπολης το 1453 και η έξοδος Ελλήνων λογίων στη Δύση, και ιδιαίτερα στην Ιταλία. Με σημείο εκκίνησης τη Φλωρεντία (1488) και τη Βενετία (1504), οι εκδόσεις των ομηρικών επών από πρωτοπόρους τυπογράφους και με την επιμέλεια σημαντικών Ελλήνων λογίων, διασπείρονται σε όλη την Ευρώπη.
Ἡ τοὺ Ὁμήρου ποίησις ἅπασα ἐντυπωθεῖσα ἐν Φλωρεντίᾳ,
ἀναλώμασι μὲν Βερνάρδου καὶ Νηρίου Ταναΐδος Νεριλίου Φλωρεντίνοιν, πόνῳ δὲ καὶ δεξιότητι Δημητρίου Μεδιολανέως,
Κρητὸς ἔτει 1488 μηνὸς Δεκεμβρίου ἑνάτῃ.
Φλωρεντία: Δημήτρης Δαμιλάς και Bartolommeo di Libri, 1488-1489.
Η πρώτη έκδοση (editio princeps) των έργων του Ομήρου πραγματοποιήθηκε στη Φλωρεντία το 1488 από τον κορυφαίο Έλληνα λόγιο Δημήτριο Χαλκοκονδύλη (1423-1511) και από τον τυπογράφο Bartolommeo di Libri (fl. 1482-1511) με δαπάνη των αδελφών Nerli.
Τα τυπογραφικά στοιχεία που χρησιμοποιήθηκαν φτιάχτηκαν από τις μήτρες που έφερε ο τυπογράφος Δημήτριος Δαμιλάς (ή Δημήτριος ο Κρης, 15ος αιώνας) από το Μιλάνο στη Φλωρεντία. Το αντίτυπο ανήκε στη συλλογή του κόμη του Pembroke (1656-1733) και αποκτήθηκε το 1914 σε πολύ υψηλή τιμή από τον Ιωάννη Γεννάδιο.
Ὁμήρου Ἰλιάς. Homeri Ilias. Ὀδύσσεια, Βατραχομυομαχία.
Ὕμνοι λβ’. Ulyssea, Batrachomyomachia. Hymni XXXII.
Venetiis: Aldus, M. D. IIII [1504].
Πρώτη από τις τρεις διαδοχικές δίτομες εκδόσεις των ομηρικών επών
από το γνωστό Ιταλό ουμανιστή τυπογράφο Aldo Manuzio (1452-1515).
Το κείμενο αναπαράγει σε μεγάλο βαθμό αυτό της πρώτης έκδοσης (editio princeps)
του 1488 και είναι τυπωμένο σε, πρωτοποριακή για την εποχή, μορφή βιβλίου τσέπης.
Αντίτυπο με αρχική αλδινή βιβλιοδεσία.
Ὁμήρου Ἰλιάς. Homeri Ilias. Ὀδύσσεια, Βατραχομυομαχία. Ὕμνοι λβ’. Ulyssea, Batrachomyomachia. Hymni XXXII. Venetiis: in aedibus Aldi et Andreae Asulani soceri, 1517.
Δεύτερη έκδοση των ομηρικών επών από τον Aldo Manuzio. Σύμφωνα με το Γάλλο βιβλιογράφο Jacques-Charles Brunet (1780-1867),
η καλύτερη και σπανιότερη από τις τρεις.
Ὁμήρου Ἰλιάς. Homeri Ilias. Ὀδύσσεια, Βατραχομυομαχία. Ὕμνοι λβ’. Ulyssea, Batrachomyomachia. Hymni XXXII. Florentiae: in aedibus haeredum Philippi Juntae, 1519.
Σπάνια έκδοση των ομηρικών επών βασισμένη στη δεύτερη έκδοση του Aldo Manuzio. Τυπώθηκε στη Φλωρεντία στο τυπογραφείο των κληρονόμων του Filippo Giunti (1450–1517).
Ὁμήρου Ἰλιάδος βίβλοι Α’ καὶ Β. Homeri Iliados
lib. I et II. Ὀδύσσεια. Βατραχομυομαχία. Ὕμνοι λβ’.
Ulyssea. Batrachomyomachia. Hymni XXXII.
Lovanii: Th. Martin, 1523.
Σπάνια έκδοση των ομηρικών επών βασισμένη στη δεύτερη έκδοση
του Aldo Manuzio. Τυπώθηκε στη Λέβεν από τον Thierry Martens
(ή Dirk Martens, 1446/1447 – 1534) στο πρώτο ελληνικό τυπογραφείο του Βελγίου.
Ὁμήρου Ἰλιάδος βίβλοι Α’ καὶ Β. Homeri Iliados
lib. I et II. Ὀδύσσεια. Βατραχομυομαχία. Ὕμνοι λβ’.
Ulyssea. Batrachomyomachia. Hymni XXXII.
Lovanii: Th. Martin, 1523.
Σπάνια έκδοση των ομηρικών επών βασισμένη στη δεύτερη έκδοση
του Aldo Manuzio. Τυπώθηκε στη Λέβεν από τον Thierry Martens
(ή Dirk Martens, 1446/1447 – 1534) στο πρώτο ελληνικό τυπογραφείο του Βελγίου.
Ὁμήρου Ἰλιάς. Homeri Ilias, id est, De rebus ad Troiam gestis. Parisiis: Typis regiis, apud Adr. Turnebum, 1554.
Η πρώτη πλήρης έκδοση της Ιλιάδας στη Γαλλία. Τυπώθηκε στο Παρίσι από τον Adrien Turnèbe (1512-1565) με μικρούς χαρακτήρες της γραμματοσειράς «Τα ελληνικά του Βασιλιά».
Ὁμήρου Ἰλιάς. Homeri Ilias. Ὀδύσσεια, Βατραχομυομαχία. Ὕμνοι λβ’. Ulyssea, Batrachomyomachia. Hymni XXXII. Venetiis: in aedibus Aldi et Andreae Asulani soceri, 1517.
Έκδοση που τυπώθηκε στο Άμστερνταμ από τον εκδοτικό οίκο της οικογένειας τυπογράφων Elzevir (Officina Elzeviriana, 1593-1712). Αντίτυπο με οικόσημο του Λουδοβίκου 14ου.
Oἱ τῆς ἡρωϊκῆς ποιήσεως πρωτεύοντες ποιηταί, καὶ ἄλλοι τινές. Poetae graeci principes heroici carminis, & alii nonnulli. [Geneva]: Excudebat Henricus Stephanus, illustris viri Huldrichi Fuggeri typographus, 1566.
Μνημειώδης έκδοση με έργα της αρχαίας ελληνικής ποίησης
από το Γάλλο τυπογράφο, φιλόλογο, ελληνιστή και ουμανιστή
Henri Estienne (Henricus Stephanus, 1531-1598).
Ένα σημαντικότατο έργο για την ομηρική γραμματεία.
Ὁμήρου Ἰλιάς. Ὁμήρου Ὀδύσσεια. Londini: Gulielmus Pickering, 1831.
Έκδοση μινιατούρα των ομηρικών επών. Τυπώθηκε στο Λονδίνο από τον Άγγλο εκδότη και βιβλιοπώλη William Pickering (1796 -1854). Αντίτυπο τυπωμένο σε περγαμηνή.
Miniature edition of the Homeric epics. Printed in London by the English publisher and bookseller, William Pickering (1796 -1854). Copy printed on parchment.
Ὁμήρου Ἰλιάς. The Iliad of Homer, from the text of Wolf, with English notes and Flaxman’s designs.
Edited by C. C. Felton. Boston: Hilliard, Fray, 1837.
Έκδοση της Ιλιάδας από τον Cornelius Conway Felton (1807-1862), καθηγητή ελληνικής λογοτεχνίας και πρόεδρο του Πανεπιστημίου Χάρβαρντ. Ήταν από τους πρώτους που επιμελήθηκαν Έλληνες συγγραφείς για Αμερικανούς φοιτητές. Το έργο έχει εικονογραφήσεις του John Flaxman και τυπώθηκε στη Βοστώνη.